کتاب صوتی خاطرات سردار مریم اثر بی بی مریم بختیاری

کتاب صوتی خاطرات سردار مریم نوشته بی‌بی مریم بختیاری (1253-1316 خورشیدی)، از زنان آزادی‌خواه و تأثیرگذار در جریان انقلاب مشروطه است. سردار مریم بختیاری معروف به بی‌بی مریم دختر حسينقلي‌خان، ايلخاني بختياري و خواهر سردار اسعد بختیاری است كه در این کتاب به شرح سرگذشت و خاطرات خود از دوران کودکی، یعنی از هنگام قتل پدرش توسط ظل‌السلطان تا ماجرای فتح_تهران توسط برادرش سردار اسعد پرداخته است. درونمایه اصلی این كتاب، خاطرات شخصي نویسنده در پیوند با ايل بختياري از ییلاق‌ها و قشلاق‌ها، ازدواج‌ها و درگيري‌هاي افراد با حكومت است. اما جذاب‌ترین بخش‌های کتاب را خاطرات سردار مریم از حضورش در جنبش مشروطه و عزیمتش به تهران پیش از یورش مشروطه‌خواهان برای فتح این شهر جهت فراهم کردن مقدمات پیروزی تشکیل می‌دهند. کتاب با پیروزی انقلاب مشروطه به پایان می‌رسد، اما سرنوشت بر این قرار گرفته بود که سردار مریم زنده بماند و همان گونه که شاهد کاشته شدن نهال آزادی در کویر سیاست در ایران بود، شاهد برکنده شدن این نهال با طوفان سهمگینی به نام رضاشاه نیز باشد. البته تردیدی نیست که رضاشاه در حفظ یکپارچگی ایران در پی هرج و مرج اواخر سلطنت قاجار نقشی بی‌بدیل داشت، اما حفظ این یکپارچگی به بهای از میان رفتن تمامی دستاوردهای انقلاب نوپای مشروطه حاصل شد، چنان که گویی ایرانی همواره ناگزیر به انتخاب میان بد و بدتر بوده است. سردار مریم سرانجام در سال 1316 خورشیدی، سه سال پس از اعدام پسرش علی‌مردان‌خان توسط رضاشاه بدرود حیات گفت و در تخت فولاد اصفهان به خاک سپرده شد. نثر کتاب نثری ساده و روان است که از صدق و صفای باطن نویسنده آن حکایت دارد. سردار مریم در عین آشنایی با فنون نظامی، از کار سیاست نیز غافل نیست و درک او از احوال زمانه خویش، با توجه به محدودیت‌های زنان آن روزگار، ستودنیست. مثلا او در بخشی از کتاب این گونه به نقد مصرف گرایی در جامعه آن روزگار می‌پردازد: «اكنون در طهرانم. دو روز قبل با چادر رفتم مغازه اي در خيابان لاله زار ديدم درون يك مغازه چارقدفروشي خيلي اشياء طلا و جواهر زير آيينه گذاشته است. به صاحب مغازه گفتم : اينها مال فروش است. جواب داد خير خانم اينها را خانمها گرو چارقد تور گذاشته اند. دنيايي افسوس خوردم به بدبختي ملت بيچاره ايران كه اين قدر بي‌علم و بدبخت مي‌باشد. آنچه پول در مملكت بود عوض همين چيزها و امثال همين چيزها به خارجه رفت…» خاطرات سردار مريم بختياري منبعي منحصر به فرد است که در آن اطلاعات فراوانی پیرامون ایل بزرگ بختیاری و نیز اوضاع سیاسی و اجتماعی ایران در آن سال‌های پرهیاهو ارائه شده است. چاپ نخست این کتاب را انتشارات آنزان با ویراستاری غلام‌عباس نوروزی در سال 1382، و چاپ دوم را نیز همین انتشارات در سال 1388 عرضه کرده است.